طب سنتی حکیم نیشابوری

بروسلوز یکی از مهمترین و شایع ترین بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات است. میزان شیوع تب مالت در انسان مستقیم به شیوع بروسلوز در دامها بستگی دارد، از این رو کنترل برای جلوگیری از خسارات اقتصادی و مخاطرات بهداشتی این بیماری کنترل و یا ریشه کنی آن در حیوانات اجتناب ناپذیر است.

انسان ممکن است به وسیله هر یک از پنج گونه : بروسلا ملی تنسیس از بز، گوسفند وگاو وشتر؛ بروسلاآبورتوس از گاو؛ بروسلاسوئیس از خوک؛ بروسلاکنیس از سگ و بروسلا ماریس از پستانداران دریایی به بیماری تب مالت مبتلا شود ولی بروسلا ملی تنسیس متداول ترین عامل این بیماری در انسان است و بیماری ناشی از بروسلا کنیس و بروسلا ماریس در انسان بسیار نادر می باشد.
بروسلا اوویس عامل تورم بیضه در قوچ بوده و برای انسان بیماری زا نمی باشد، همچنین بیماریزایی بروسلا نئوتومه و بروسلا میکروتی (که عامل بروسلوز در گروهی از جوندگان هستند) برای انسان اثبات نشده است.

عامل بیماری بروسلوز چیست ؟
عامل بیماری باکتری کوکوباسیل گرم منفی بروسلا می باشد که اسپور تولید نکرده ، فاقد تحرک و کپسول بوده و میکرو آئروفیل می باشد .
بروسلاها در انواع مختلف شیر، خامه و پنیر تازه برای دوره های زمانی متغیر زنده باقی می مانند. پنیر سفید نرم غیر پاستوریزه تهیه شده از شیر بز منبع متداول بروسلا ملی تنسیس بوده که به مدت 8 تا 11 هفته باکتری را در خود حفظ می نماید.

چه حیوانات به بروسلوز حساس هستند؟
میزبان ترجیحی و اصلی بروسلا آبورتوس گاو بوده، ضمن آنکه به دیگر حیوانات حساس چون گوسفند و بز، شتر، اسب، سگ و نشخوار کنندگان وحشی نیز انتقال می یابد. بروسلاملی تنسیس عامل اصلی بیماری در گوسفند و بز بوده و به دیگر حیوانات نیز منتقل می‌شود. بروسلاسوئیس در اصل خوک است و بروسلاکنیس سگ و بروسلا ماریس پستانداران دریائی را مبتلا می سازد.

وضعیت بروسلوز در جهان چگونه است؟
بیماری بروسلوز در بسیاری از نقاط جهان دیده می شود، به ویژه بیماری در کشورهای حوزه مدیترانه، خاورمیانه، شبه جزیره عربستان، امریکای مرکزی و جنوبی، آسیا و افریقا شایع است. تنها 17 کشور بطور رسمی عاری از برسلوز اعلام شده اند. در برخی کشورها، چون ایالات متحده امریکا، اساساً بیماری یک مخاطره شغلی محسوب می شود، در حالیکه در کشورهایی مانند ایران، آلودگی به این باکتری به شغل های خاصی محدود نمی شود.

وضعیت بیماری در ایران چگونه است؟
بروسلوز از دیر باز در کشور ما وجود داشته و به سبب ایجاد سقط جنین در دام و ابتلا انسان به بیماری تب مالت
می شده است. با اقدامات وسیع و مؤثر سازمان دامپزشکی در جهت کنترل این بیماری، ابتلا انسانی و خسارات دامی در سال­های اخیر تا حد زیادی کاهش یافته است.

بروسلوز چگونه به انسان و حیوانات منتقل می شود ؟
معمول ترین راه انتقال آلودگی به حیوانات از طریق گوارش و خوردن محتویات دفعی آلوده است، هرچند که پوست و مخاط آزرده، غشاء ملتحمه چشم، ریه ها و رحم نیز می توانند راه ورود باکتری به بدن دام باشند.
باکتری های بروسلا از چندین راه وارد بدن انسان می‌شوند. از راه خوراکیکه مصرف شیر تازه آلوده غیر پاستوریزه و فرآورده های آن یکی از متداولترین شیوه های انتقال بیمار است. دیگر فرآورده های مصرفی تهیه شده از حیوانات آلوده چون جگر، گوشت، دنبلان و خون که به صورت خام یا نیم پزمصرف می شوند نیز منبع عفونت محسوب
می شوند.
انتقال آلودگی از راه استنشاقی معمولاً یک مخاطره ای شغلی در بین چوپانان، حمل و نقل کنندگان حیوانات، کارگران دامداری ، کارکنان کشتارگاه ها ، دامپزشکان و تکنسین های دامپزشکی و غیره اتفاق می افتد. استنشاق افشانه های حاوی بروسلا بعنوان متداول ترین راه انتقال عفونت در بین کارکنان آزمایشگاه ها است.
همچنین ممکن است باکتری به صورت تصادفی در هنگام قصابی سبب آلودگی شود ویا دامپروران و دامپزشکان هنگام در اثر تماس با ترشحات آلوده دامها ممکن است از طریق تماس پوستی آلوده شوند. ورود مواد دفعی آلوده به چشم در خلال مراقبت از حیوانات مبتلا نیز راه دیگر انتقال آلودگی می‌باشد.
تزریق تصادفی واکسن زنده بروسلا ( Rev1 ، S19 وRB51 ) در خلال مایه کوبی حیوانات ممکن است منجرر به بروز شکل خفیف بیماری شود.
انتقال از انسان به انسان استثناء بوده، اما احتمال انتقال از طریق داخل رحمی، شیرمادر، انتقال خون، پیوند مغز استخوان و تماس جنسی وجود دارد.

نشانه های بالینی بیماری بروسلوز چیست ؟
بروز علائم بالینی بیماری در دام به سطح ایمنی گله ها وابسته بوده و در گله های غیر واکسینه، سقط جنین مهمترین علامت بروز بیماری می باشد. سقط جنین در گاو از ماه پنجم آبستنی به بعد و در گوسفند و بز در آخرین 2 ماهه دوره آبستنی حادث می شود. هرچند در تعدادی از دامهای مبتلا ، سقط جنین در آبستنی های دوم و بعد از آن نیز مشاهده می گردد، با این وجود بسیاری از دامهای مبتلا در آبستنی های دوم به بعد سقط جنین نمی کنند. از سایر علائم بیماری می توان به جفت ماندگی ، متریت ، ارکیت، ‌هیگروما ، کاهش تولید شیر ، عقیم شدن و نازایی موقت یا دائمی، تأخیر فواصل باروری و افزایش فاصله دوره شیرواری اشاره نمود .
در فرم حاد بیماری در گوسفند و بز گاهی علائمی نظیر تب، نارسائی تنفسی، کاهش وزن، اسهال و لنگش دیده می شود .
در انسان بروسلوز ممکن است به بیماری های تب دار دیگر شباهت داشته و هر گونه سیمای بالینی اختصاصی را فاقد باشد. شروع بیماری ممکن است ناگهانی، طی دوره 1 تا 2 روزه، تدریجی یا در خلال یک هفته یا بیشتر بروز نماید.متداول ترین نشانی ها عبارتند از: تب، لرز یا رعشه های شدید، بی قراری عمومی، دردهای منتشر در سرتاسر بدن، درد مفصل و کمر، سردرد، بی اشتهایی، خستگی زودرس و ضعف عمومی.

چگونه می توان بروسلوز را تشخیص داد ؟
در صورت وجود سابقه تماس با باکتری و مشا هده نشانیهای بالینی احتمال وقوع بیماری وجود دارد ولی با بررسی آزمایشگاهی می توان بیماری ار تشخیص داد. تشخیص اولیه بیماری در دامها از طریق تست های غربالگری مانند رزبنگال RBPT ، تست حلقه ای شیر MRT و الایزای مستقیم D-ELISA صورت انجام می شود و متعاقباً با آزمایشات تکمیلی و تائیدی از قبیل آزمایش سرو آگلوتیناسیون رایت SAT و آزمایش مرکاپتواتانول 2ME، الایزای غیر مستقیم I-ELISA، الایزای رقابتی C-ELISA تشخیص تأیید می شود. کشت نمونه‌های بالینی و جدا سازی عامل بیماری را تشخیص قطعی آلودگی است.
در دامها سرم خون، شیر وجنین سقط شده نمونه های مرضی مناسب جهت ارسال به آزمایشگاه برای تشخیص بروسلوز می باشند.
در انسان غالباً بررسی های آزمایشگاهی بروسلوز در خلال مراجعه بیماران تب دار به مراکز درمانی انجام می‌شود. تشخیص بروسلوز بر اساس تاریخچه اپیدمیو لوژیک، یافته های بالینی و تیترهای بالا یا رو به افزایش آنتی بادی بروسلا همراه با یا بدون کشت های مثبت نمونه خون یا دیگر مایعات و بافتهای بدن انجام می شود.

درمان بیماری در دام و انسان چگونه است؟
درمان بیماری در دامها به سبب احتمال ایجاد مقاومت داروئی و همچنین اقتصادی نبودن انجام نمی شود و معمولاً پس از شناسائی دام آلوده کشتار و حذف می شود. درمان بروسلوز انسان آسان نبوده و ممکن است با موارد شکست درمان و عود بیماری همراه باشد. در درمان بیماری انسان از داروهای مناسب استفاده می شود.

راههای پیش گیری و کنترل بروسلوز در دام و انسان چگونه است؟
پیشگیری و کنترل بمیاری در حیوانات از طریق مایه کوبی دامها و رعایت اصول بهداشتی و امنیت زیستی و شناسایی و حذف دام های آلوده انجام می شود. پیشگیری بیماری در انسان مستلزم کنترل بیماری در حیوانات، آموزش کادرهای پزشکی، دامپزشکی، و عموم جامعه، اجرای مقررات قانونی چون پاستوریزاسیون شیر و دیگر فرآورده های لبنی، استفاده از البسه محافظ بوسیله افراد تحت مخاطره، واکسیناسیون، آزمایش و کشتار دام های آلوده است.

منبع:doctorbashi.lxb